Upptaka: sveitarfélög og innleiðing reglugerðar um sjálfbæra landnýtingu

Markmið reglugerðarinnar sem um ræðir er að tryggja sjálfbæra nýtingu lands á Íslandi og tók hún gildi 1. september 2024. Í grófum dráttum er sjálfbær landnýting skilgreind þannig að nýtingin gangi ekki á auðlindir landsins án þess að þær séu endurheimtar og að framvinda og virkni vistkerfa haldist. Mat á ástandi lands sem Land og skógur ber ábyrgð á er grundvöllurinn að framkvæmd reglugerðarinnar og leiðir þetta mat til flokkunar lands í fjóra flokka.

Nánari útskýringar á reglugerðinni og aðkomu sveitarfélaga að innleiðingu hennar má finna í upptöku af kynningarfundinum.

Í kjölfar kynningarinnar frá fulltrúum Lands og skógar sköpuðust góðar umræður um túlkun á ákveðnum atriðum reglugerðarinnar, hvernig eftirlitsskylda skiptist milli Lands og skógar og sveitarfélaga o.fl. Í mörgum tilfellum eru mörkin vel skilgreind en undir ákveðnum kringumstæðum getur verið erfitt að áætla hvar ábyrgð mismunandi aðila liggur. Vinna þarf áfram að því að skerpa einhverjar línur og kom fram skýr vilji aðila um að eiga áfram í góðum samskiptum um þessi mál.

Þann 10. mars sl. hélt Sambandið kynningarfund í samstarfi við Land og skóg um hlutverk sveitarfélaga við innleiðingu reglugerðar um sjálfbæra landnýtingu. Mæting var mjög góð og var áhugi sveitarfélaga áþreifanlegur í umræðunum sem sköpuðust.

Borgað þegar hent er: árangur til þessa og næstu skref

Markmiðið er að einfalda og straumlínulaga innheimtu gjalda fyrir sorphirðu heimila og auka hvata til bættrar flokkunar. Verkefnið tengist innleiðingu Evróputilskipunar um bætta úrgangsstjórnun, sem leiddi til lagabreytinga á árinu 2023 þegar hin svokölluðu Hringrásarlög tóku gildi hér á Íslandi. Lögin kveða á um að innheimta skuli gjald fyrir raunkostnað við meðhöndlun úrgangs. Til að byrja með og fram til ársloka 2024 mátti fast gjald sem sveitarfélög innheimta vera að hámarki 50% af heildarkostnaði við úrgangsmál hjá hverju sveitarfélagi en má nú vera allt að 25% af þessum heildarkostnaði.

Hraðall var settur af stað í lok árs 2022 til að aðstoða sveitarfélög við innleiðingu BÞHE. Greiningar voru gerðar, þar sem m.a. var lagt til að innheimta ætti að byggja á rúmmáli íláta, en að síðar gæti verið skipt yfir í þyngdarmælingu. Sex fræðslufundir voru haldnir og 37 sveitarfélög tóku þátt. Af þeim hafa 25 lokið við innleiðingu og um 70% landsmanna búa í dag við nýja gjaldtöku sem tekur mið af BÞHE að einhverju leyti.

Finna þarf leiðir til að nýta þá reynslu sem varð til í hraðlinum til að aðstoða þau sveitarfélög sem eru komin skemmra á veg við innleiðingu á BÞHE.  Þar er kostnaður ein helsta áskorunin.

Þróun BÞHE kerfisins til framtíðar gæti falið í sér vigtun íláta og skynjara sem auka skilvirkni og hagkvæmni tæminga. Þróun á stafrænni BÞHE þjónustugátt krefst breytinga á álagningakerfi HMS, sem nú er í endurskoðun. Sveitarfélög eru hvött til að nýta reynslu hvors annars við frekari innleiðingu og þróun á BÞHE lausnum og mun Sambandið halda samstarfinu áfram við HMS og umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið til að tryggja að breytingarnar á álagningakerfi HMS þjóni hagsmunum sveitarfélaganna sem best.

Nánar má lesa um árangur BÞHE innleiðingar í skýrslu um BÞHE hraðalinn sem Sambandið skilaði nýlega til umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytisins.

Samband íslenskra sveitarfélaga, í samstarfi við Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (HMS) og umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið, hefur á undanförnum árum unnið með sveitarfélögum um allt land að innleiðingu Borgað þegar hent er (BÞHE) kerfis í úrgangsstjórnun.

Fyrir breytingarnar hlaut formaður tvöföld stjórnarlaun fyrir setu í stjórn auk yfirvinnugreiðslna, sem voru að jafnaði 40 yfirvinnutímar á mánuði. Þessar yfirvinnugreiðslur voru hins vegar ekki teknar saman í þær tölur sem Sambandið sendi frá sér upphaflega og gefa því ekki rétta mynd af heildarkjörum formanns áður en breytingarnar voru gerðar. 

Frá og með árinu 2024 er engin yfirvinna greidd fyrir aukavinnu eða aukafundi. Formanni er greidd föst upphæð sem nemur 50% af þingfararkaupi, enda er um umfangsmikið starf að ræða. 

Mikil aukning hefur orðið í fundarhöldum stjórnar Sambandsins undanfarin ár. Áður voru um 10-11 fundir haldnir á ári, en árið 2023 voru þeir 24, árið 2024 voru þeir 20, og nú þegar hafa 11 fundir farið fram á þessu ári. Gert er ráð fyrir að fundir á árinu 2025 verði um 26.  

Til viðbótar við stjórnarfundi fundar formaður reglulega með starfsfólki Sambandsins, sem og með bæjarstjórum og fulltrúum sveitarfélaga um land allt. Formaður situr einnig einnig fjöldan allan af ráðstefnum þar sem flutt eru ávörp í nafni Sambandsins. Að auki á formaður sæti í Þjóðhagsráði og Samstarfsráði ríkis og sveitarfélaga, þar sem unnið er að stefnumálum sveitarfélaga. 

Á sama tíma og kjörum formanns og stjórnar var breytt var innleitt nýtt skipurit þar sem samninganefnd var færð beint undir stjórnina, sem hefur aukið vinnu stjórnar og formanns við kjarasamningsgerð. 

Breytt umgjörð og aukin starfsemi Sambandsins 

Breyting á kjörum stjórnar og formanns var samþykkt í stjórn Sambandsins eftir vinnu starfskjaranefndar sem tók allt framangreint inn í sína umræðu. Mat starfskjaranefndar var að vinna formanns Sambandsins samsvari um 50% starfi. 

Það er því ekki rétt að laun formanns hafi hækkað um 170% frá árinu 2023. Sambandi íslenskra sveitarfélaga þykir miður að rangar upplýsingar hafi farið út um kjör formanns á árunum 2022-2023 og biðst innilegrar velvirðingar á því. 

Vegna umræðu um kjör formanns Sambands íslenskra sveitarfélaga er ástæða til að skýra betur breytingar á launakerfi formanns og stjórnar sem tóku gildi í byrjun árs 2024. Þær tölur sem hafa birst í fjölmiðlum og Sambandið gaf frá sér upphaflega gefa ekki rétta mynd af launaþróun formanns Sambandsins.

Yfirlýsing frá Sambandinu vegna launahækkana formanns og stjórnar

Vinnuverndarsjóður er samstarfsverkefni félags- og húsnæðismálaráðuneytisins og Vinnueftirlitsins. Honum er ætlað að styrkja verkefni og rannsóknir sem miða að því að efla rannsóknir á sviði vinnuverndar og stuðla að bættri vinnuvernd á íslenskum vinnumarkaði. Fyrstu styrkir úr sjóðnum voru veittir árið 2024.

Frestur til að skila inn umsóknum í sjóðinn er til fimmtudagsins 27. mars næstkomandi. Stefnt er að úthlutun styrkja í apríl 2025.

Vinnueftirlitið óskar eftir umsóknum um styrki í Vinnuverndarsjóð. Markmið sjóðsins er að efla rannsóknir á sviði vinnuverndar og stuðla að bættri vinnuvernd á íslenskum vinnumarkaði.

Leitarniðurstöður

Óskað eftir umsóknum um styrki í Vinnuverndarsjóð

Leitarniðurstöður

Ósk­að eft­ir um­sókn­um um styrki í Vinnu­vernd­ar­sjóð

Óskað eftir umsóknum um styrki í Vinnuverndarsjóð